Green book: Μια πολύ σκληρή, γλυκιά ανθρώπινη ιστορία

Η πολυδιαφημισμένη βραδιά των Όσκαρ πέρασε, τα αποτελέσματα λίγο πολύ είναι γνωστά, συνεπώς νικητές και… χαμένοι το ίδιο. Λίγη σημασία όμως έχει το timing, όταν κρίνεις πως δεν είναι ποτέ αργά για μια αυθόρμητη αναφορά σε μια ταινία αριστουργηματική, ήδη βραβευμένη και ήδη αρκετά γνωστή σε μεγάλο μέρος του κοινού, αφού προβάλλεται εδώ και καιρό στις αίθουσες.  

Ο λόγος για την ταινία Green Book, «Το πράσινο βιβλίο», αν θέλετε. Μια πολύ σκληρή και συνάμα γλυκιά ανθρώπινη ιστορία, όπως περιγράφει και ο τίτλος, βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα. Μια πραγματικότητα για την ακρίβεια, όπως την έζησαν δυο αχώριστοι ως σχεδόν το θάνατό τους μετά φίλοι, κατά της διάρκεια του χτισίματος αυτής τους της σχέσης.  

Η ιστορία τοποθετείται στις αρχές του 1960. Σε μια βερσιόν ενός… σιτεμένου Άραγκορν, χωρίς μακριά μαλλιά και τρίχες στο πρόσωπο, καθώς και με αρκετά κιλά παραπάνω σε σχέση με το μακρινό 2003, ο Viggo Mortensen είναι ο Tony Vallelonga ή αλλιώς Tony Lip, όπως τον είχε βαφτίσει η πιάτσα. Ιταλοαμερικανός την καταγωγή, εργάζεται στη νύχτα ουσιαστικά ως μπράβος. Η μοίρα θα φέρει το κλαμπ, στο οποίο δουλεύει, να κλείνει για κάποιο διάστημα, με τον ίδιο αναγκαστικά να πρέπει να βρει κάτι άλλο, ώστε να εξασφαλίζει τα προς το ζην για τον ίδιο, την αγαπημένη του σύζυγο Dolores και τα δυο του μικρά αγόρια.

Μια συνέντευξη για δουλειά θα τον φέρει σε αμηχανία, αφού ο εργοδότης, ενώ του τον είχαν συστήσει ως «γιατρό», μόνο με την ιατρική δεν έχει να κάνει, ενώ ταυτόχρονα έχει εντελώς διαφορετικό χρώμα δέρματος. Ο ίδιος ο Tony, αν και δε μας συστήνεται επακριβώς ως ρατσιστής, δεν απέχει από τα στερεότυπα που επιτάσσουν την απαράδεκτη συμπεριφορά σε βάρος των έγχρωμων συμπολιτών του. Ο Mahershala Ali υποδύεται το «γιατρό» στο παρατσούκλι, αλλά μουσικό και πιανίστα στην πραγματικότητα, Donald Shirley, που επιθυμεί να προσλάβει ως σοφέρ τον Tony.

Εκείνος (ο πιανίστας), αριστοκρατικός, με τρόπους, εκκεντρικός αναφορικά με τα ενδύματά του στη μοναξιά της οικείας του, ζει σε ένα μίνι παλάτι μες στη φαινομενική αίγλη, έχοντας φυσικά πέρα από… θρόνο, μέχρι και υπηρέτη. Όχι κάποιον επίσης μαύρο, αλλά όχι και λευκό (ινδικής καταγωγής μάλλον ο περί ου ο λόγος). Ο επίδοξος σοφέρ, από την άλλη, άγαρμπος, ως και θρασύς, αρνείται αρχικά να αποτελέσει άλλον έναν «υπηρέτη», σε μια περιοδεία ανά τις πολιτείες της Αμερικής. Και αυτό γιατί ο καλλιτέχνης δε ζητά μόνο έναν οδηγό, αλλά έναν άνθρωπο «γενικών καθηκόντων», που θα διευθετεί σχεδόν τα πάντα πριν τα εκάστοτε κονσέρτα.

Ο Tony τελικά θα δεχθεί την πρόταση και μια περιπετειώδης συνεργασία θα ξεκινήσει. «Οδηγός» του οδηγού θα αποτελέσει το «πράσινο βιβλίο», ένα μικρό βιβλίο/κατάλογος, που κυριολεκτικά υποδεικνύει τα σημεία μέσα στις αμερικανικές πολιτείες, όπου -μπορεί και να- υπάρχει ένα πράσινο φως για ένα «νέγρο». Είτε αυτό είναι μια ξενοδοχειακή μονάδα, είτε ένα μπαρ/εστιατόριο ή ό, τι άλλο...  

Η ιστορία των δύο γεννάται ακριβώς με αυτήν τη δίμηνη περίπου περιοδεία, την οποία παρά τους υπαρκτούς κινδύνους, ζητά ο καλλιτέχνης, που, αν και όχι λευκός, μοιάζει να ανήκει σε μια ελίτ. Μην αποδεχόμενος, ωστόσο, πως αποτελεί τελικά περισσότερο -ή και μόνο- έναν διασκεδαστή της, θα δει το σκληρό πρόσωπο της εποχής. Ο Tony, δε, δεν είναι άλλος από μια φιγούρα, που γνωρίζει καλά τον κόσμο γύρω του, αποτελεί κομμάτι του, αλλά την ίδια στιγμή και η ζωντανή απόδειξη πως μπορεί να αποβάλλει τα πιο απάνθρωπα ψεγάδια του, συγκρουόμενος επιπλέον μαζί του.

Το φιλμ σκηνοθετεί ο Peter Farrelly, ενώ το σενάριο συνυπογράφουν ο ίδιος, ο γιος του πραγματικού Tony Lip Nick Vallelonga (παίζει μάλιστα στην ταινία) και ο Brian Currie. Η ταινία απέσπασε ήδη τρία όσκαρ στην πρόσφατη ομώνυμη μεγάλη γιορτή της Αμερικάνικης Ακαδημίας (καλύτερης ταινίας, καλύτερου σεναρίου, β’ ανδρικού ρόλου για το Mahershala Ali) και δικαίως, με τον Viggo Mortensen να μένει δυστυχώς μόνο με την ικανοποίηση της επάξιας υποψηφιότητάς του για το βραβείο του α΄ ανδρικού ρόλου.

Πρόκειται, δίχως άλλο, για την καλύτερη ταινία, κατά την ταπεινότητά μου για -τουλάχιστον- φέτος. Διότι σοκάρει χωρίς να είναι στο πιάτο σκληρή, όπως άλλες ταινίες που θέλησαν να περάσουν ένα αντιρατσιστικό μήνυμα. Δε δείχνει ωμή βία και δε στηρίζεται σε αυτήν κατά βάση. Είναι με τον τρόπο της σκληρή, πολύ σκληρή, περνώντας αυτό που θέλει, την ώρα που σε όλη τη διάρκειά της το κοινό γελά απλόχερα, κυρίως με την αγαρμποσύνη και την ευθύτητα του Tony. Ο οποίος μαθαίνει πολλά από το βιρτουόζο Donald, αλλά και διδάσκει με τη σειρά του τον τελευταίο. Έτσι, η ταμπέλα «drama, komedi» του φιλμ ανταποκρίνεται όσο λίγες φορές στην πραγματικότητα.

Σαν επιστέγασμα, λοιπόν, μια γλυκιά φιλία θα δημιουργηθεί μεταξύ ενός «λαϊκού» λευκού και ενός καλλιεργημένου και επιτυχημένου αφροαμερικανού -με τον όρο να απουσιάζει στην εποχή εκείνη- μουσικού. Μια φιλία, που δεν αποτελεί τίποτα άλλο παρά ένα δυνατό χαστούκι στα σκατά, που είχε και έχει μέσα στο κεφάλι του ο ανθρώπινος νους, κυρίως των «τυχερών» λευκών αυτού του κόσμου.

Ν.Π.